Τα Αη Γιαννιού του Βαπτιστού
Στο νοικοκυρεμένο σπίτι, είχαν χαρές. Γιόρταζε ο Γιάννης, ο Ιορδάνης, ο Φώτης, ο Θεοφάνης, η Φωτούλα, η Φανή. Άναβαν όλες οι λάμπες και με το ωχρό φως τους, φώτιζαν τα γιορτινά πρόσωπα. Άναβε και η παρασκιά, στο τζάκι και ζέσταινε τους επισκέπτες. Αυτοί έρχονταν διαδοχικά, κρατώντας ένα μπουκάλι με κρασί ή ρακί, στο χέρι και κουβαλούσαν τα δικά τους γλυκά πεσκέσια. Πηγαινοέρχονταν, για να τιμήσουν τα ονομαστήρια, δηλ την ονομαστική γιορτή του νοικοκύρη ή και της νοικοκυράς. Μια φορά το χρόνο, ανάλογα την εποχή, το σπίτι πλημύριζε με μουσαφίρηδες. Αν ο εορταζόμενος ήταν ξεχωριστό πρόσωπο στο χωριό, δηλ κοινοτάρχης, γραμματικός στη δημαρχία, διδάσκαλος, χωροφύλακας, αγροφύλακας, ιατρός και ιερέας, τότε οι χαρές και οι επισκέψεις ήταν πολλαπλάσιες.
Η νοικοκυρά πριν από πολλές μέρες, ετοίμαζε την υποδοχή, στην όποια την βοηθούσαν οι φίλες και οι γειτόνισσες, ώστε να ασπρίσει με ασβέστη όλο το σπίτι. Παράλληλα έπρεπε να ασβεστώσει και τους εξωτερικούς χώρους, μέχρι και τις γλάστρες με το δυοσμαράκι και τον δεντρολίβανο, που μοσχοβολούσε όλη η αυλή.
Έπειτα έντυνε τους τοίχους με κόλλα, δηλ χαρτί πλουμιστό ή κλαδωτό. Άπλωνε στο πάτωμα, τις πολύχρωμες, υφαντές κουρελούδες, βγαλμένες από τον αργαλειό του χωριού. Στην συνέχεια έβαζε και την βελούδινη ‘πάντα’, δίπλα στον κράββατο, με πρωταγωνιστές στις σκηνές από το κυνήγι, ελάφια, φασιανούς και εντυπωσιακά παγωνιά. Έστρωνε το τραπέζι, με το καλό, βελούδινο τραπεζομάντηλο και στόλιζε το σπίτι της, με ό,τι καλλίτερο είχε από τα προικιά της. Όπως κεντημένα και πλεχτά σεμεδάκια, στα έπιπλα. Τις δυο τελευταίες μέρες, έπρεπε να ασχοληθεί με τα γλυκά και φυσικά με τον παραδοσιακό μπακλαβά. Τον γέμιζε πάνω στο στρογγυλό μπακιρένιο σινί, με αμυγδαλόψιχα, καρυδόψιχα, σουσάμι και τον έλουζε με σιρόπι, ώστε την γλυκύτητα του να τη γευθούν οι καλεσμένοι της. Μαζί με το βδομαδιάτικο ψωμί, όταν έβγαινε ο μπακλαβάς από τον σπιτικό ξυλόφουρνο, μοσχοβόλαγε όλη η γειτονιά. Ύστερα ετοίμαζε τα μεζεκλίκια και τον παραγεμιστό κόκορα, με ρύζι και διάφορα μυρωδικά.
Φυσικά όλη η οικογένεια, θα πήγαινε στην Εκκλησία τα ’Αη Γιαννιού, την κυριώνυμη ημέρα, με μια Αρτοπλασία, ώστε να ευλογηθεί η ονομαστική γιορτή του νοικοκύρη.
Από το απόγευμα, ξεκινούσαν οι επισκέψεις διαδοχικά και υποχρεωτικά, αφού είχαν την ανάλογη ανταπόδοση αυτές οι γιορτινές αποσπερίδες. Ο καθένας εκτός από το παραδοσιακό ‘μπουκάλι,’ έφερνε και μερικά άλλα γλυκά εποχής, όπως κατιμέρια, κουραμπιέδες, φοινίκια ή μελομακρονα. Η νοικοκυρά, τους υποδέχονταν με φιλόξενη διάθεση και τους κερνούσε τα γνωστά σοκολατάκια, τα ‘φοντάν,’ τυλιγμένα στο χρυσόχαρτο, μέσα στην ασημένια φοντανιέρα. Αυτά φρόντισε να τα πάρει η οικοδέσποινα, από τα μπακάλικα του Νικηταρά, του Κιαπόκα και του Κοσσαρή. Ενίοτε έβγαζε και τα στρογγυλά, θρυλικά μπακλαβαδάκια, του μαέστρου της ζαχαροπλαστικής, του αξέχαστου Μιχάλη Τσιβρινή, που της τα είχαν φέρει ως γλυκά κεράσματα, από την Χώρα της Κω.
Τα γλυκίσματα πηγαινοέρχονταν στους καλεσμένους, με πρωταγωνιστή και το Κώτικο γλυκό κουταλιού, το ντοματάκι λουσμένο στο ρουμπινί χρώμα. Πάντα το συνόδευαν, με ένα ποτήρι από το κρυστάλλινο νερό του πηγαδιού.
Το τρατάρισμα γίνονταν πάνω στον ασημένιο δίσκο, οικογενειακό κειμήλιο, στρωμένο με το λευκό, πλεκτό δαντελένιο πετσετάκι. Ένα λικεράκι, βύσσινο ή πορτοκάλι, φτιαγμένο από τα χεράκια της νοικοκυράς, ήταν διαθέσιμο στους επισκέπτες, που ήρθαν να πουν τα ‘Χρόνια Πολλά’.
Ο νοικοκύρης καθισμένος στο κέντρο του σπιτιού, δεχόταν τα ‘Χρόνια Πολλά’ και καλούσε όσους ήρθαν στη ‘χάρη του’, δηλ στη γιορτή του, αν ήθελαν να μείνουν στο πλούσιο, βραδινό δείπνο. Αν ήταν και μερακλής, το γιορτινό τραπέζι το συνόδευε και με παραδοσιακή μουσική, χορό και δημοτικά τραγούδια. Καλεσμένοι πάντα, οι δεξιοτέχνες του βιολιού, οι αείμνηστοι αδελφοί Γιαλίζη (τα Γαβρηλάκια), στο δε ακορντεόν οι αξεπέραστοι μουσικοί, ο Γιώργης και ο γιος του ο Μάνος ο Πόγιας και στο λαούτο, ο αξέχαστος ταλαντούχος, ο Παντελής Σαλαχώρης.
Τα παιδιά έπαιζαν χαρούμενα στην αυλή, κυνηγητό ή κρυφτό, και περίμεναν τα κεράσματα που μοίραζε απλόχερα η νοικοκυρά, σε όλη τη γειτονιά. Ο ‘ιδιαίτερος’ του χωριού, ήταν περιχαρής, γιατί θα έπαιρνε ο ταλαίπωρος, τα πιο μεγάλα και πιο πολλά καλούδια, μαζί με μια χούφτα καραμέλες.
Οι συζητήσεις, πολλές και διαφορές. Για τα μαξούλια, για τη σοδιά, για τις εθνικές εκλογές, για τον άστατο καιρό. Κυλούσε ευχαρίστα η βραδινή, γιορτινή βεγγέρα, μέχρι τα ξημερώματα, ώσπου να ευχηθούν καλή νύχτα και Χρόνια Πολλά. Μέχρι να χαμηλώσουν οι λάμπες πετρελαίου και να μείνει το λαμπερό φεγγάρι, παρέα με τα αστέρια για να φωτίζουν το ορεινό χωριό Ασφενδιού, καθώς και τα άλλα πανέμορφα χωριά, του νησιού μας.
Έτσι γιόρταζαν οι γονείς και οι παππούδες μας, την ονοματική τους εορτή, ξεχωριστά μια φορά το χρόνο και με πολύ κέφι. Όσο για το ξενόφερτο έθιμο των γενεθλίων, τότε ήταν από άγνωστο μέχρι και ανύπαρκτο.
Χρόνια Πολλά στις εορτάζουσες και στους εορτάζοντες.
Ξανθίππη Αγρέλλη (7/1/2021)
